غفلت‌ها و چالش‌های پیش روی ادبیات انسان‌ساز
تاریخ انتشار: ۱۸ تیر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۱۷۷۰۵۶
از ادبیات کودکان و نوجوانان به‌عنوان ادبیات انسان‌ساز یاد می‌شود، اما پرسش اصلی اینجاست با توجه به اهمیت موزه این حوزه ادبیات با چه چالش‌ها و کاستی‌های روبه‌رو است؟ و مهم‌تر از همه این حوزه از ادبیات توانسته مخاطبان خود که همان کودکان و نوجوان است را به خود جذب کند؟
به گزارش خبرنگار ایمنا، ادبیات کودک از بخش‌های مهم ادبیات به شمار می‌رود.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
از طرفی در کشورمان یکی از رویدادهای حوزه ادبیات کودک و نوجوان در سال ۱۳۹۱، نام‌گذاری روزی به نام "ادبیات کودک و نوجوان" است. شورای عالی انقلاب فرهنگی در جلسه ۷۱۷ خود و بنا بر پیشنهاد شورای فرهنگی عمومی، روز هجدهم تیر را که هم‌زمان با روز درگذشت مهدی آذریزدی، داستان‌نویس کودکان است به‌عنوان روز ادبیات کودک و نوجوان ثبت کرد. روز ادبیات کودک و نوجوان فرصت مناسبی جهت آشنا کردن کودکان و نوجوانان با کتاب و بهانه‌ای برای ورود کتاب و نشر به زندگانی کودکان و نوجوانان است. انس کودکان و نوجوانان با کتاب و ادبیات، تضمینی بر استحکام تربیت و فرهیختگی نسل آینده یک جامعه است و در این مسیر توجه به ماندگاری تربیت در کودکان و جاودانگی هر آنچه در کودکی در ذهن انسان نقش می‌بندد و بی‌علت نیست که از ادبیات کودکان و نوجوانان به‌عنوان ادبیات انسان‌ساز یاد می‌شود، اما پرسش اصلی اینجاست با توجه به اهمیت موزه این حوزه ادبیات با چه چالش‌ها و کاستی‌های روبه‌رو است؟ و مهم‌تر از همه توانسته مخاطبان خود که همان کودکان و نوجوان است را به خود جذب کند؟
میلاد مشایخی، روانشناس حوزه کودک به ایمنا می‌گوید: کودکان امروز تمایل ندارند که ما از مهربانی‌های روستایی که در کودکی‌مان در آن زندگی کرده‌ایم، برایشان قصه بسازیم. آنها در شهر بزرگ‌شده‌اند و اهل شهربازی و کامپیوترند. بنابراین اگر داستان را به روستا می‌بریم، بوی نان تازه و هوای پاک، توجه‌شان را جلب نمی‌کند.
وی ادامه می‌دهد: از سوی دیگر کودکان از صبح تا شام، از پدر و مادر گرفته تا معلم و مربی و ناظم و مجریان تلویزیونی و کارتون‌های ایرانی نصیحت می‌شوند و همین برایشان کافی است. دیگر تمایل ندارند در داستان، حرفهای این‌چنینی بخوانند. داستان‌نویسان ما هم باید تعهد را، هم‌معنی پند گفتن نگیرند.
این روانشناس حوزه کودک ادامه می‌دهد: بچه‌های ما، مثل همه بچه‌های دنیا می‌خواهند شخصیت‌هایی از جنس خودشان در داستان‌ها باشند. بچه‌هایی که یواشکی سراغ مربا می‌روند، از دارو متنفرند، از آمپول می‌ترسند، سه بار مسواک زدن در روز را نمی‌فهمند، حتی اگر درس‌خوانند هم، بازی را ترجیح می‌دهند، از شاگرداول‌ها بدشان می‌آید و نمی‌توانند تصور کنند که بچه‌ای چیزی را به تعطیل شدن مدرسه ترجیح دهد. حتی باادب‌ترین بچه‌ها هم دوست دارند ادای معلمشان را درآورند و دیر بزرگ شوند. به همین دلیل است که از ماجراهای “رامونا” و “هنری زلزله” و “گودون” و “نیکولا کوچولو” لذت می‌برند.
وی می‌افزاید: کودکان حتی تمایل دارند پندها را هم با خوشمزگی بشنوند و مهارت‌های اجتماعی را در لابه‌لای شیطنت‌ها بیاموزند. بنابراین نوشته‌های برایان موزس را می‌خوانند؛ اما ادبیات تعلیمی ما را کمتر به آن توجه می‌کنند. نوجوان‌ها دوست دارند به‌جای اینکه بشنوند جاهای ناشناخته چه خطراتی دارند، از سرزمین اشباح سر دربیاورند و داستان‌هایی بخوانند که آنها را بترساند. برای همین پول می‌دهند و کتاب‌های “دارن شان” و “ال استاین” را می‌خرند تا دنیای کودکی و نوجوانی را تجربه کنند، همان دنیایی که ادبیات کودک و نوجوان ما، کم دارد.
موارد نامطلوب ادبیات کودکمشایخی تصریح میکند: برخی از نویسندگان و کارشناسان کودک و نوجوان هم می‌گویند مشکلات عمده عبارت‌اند از: نبود نشر حرفهای در ایران نبود حمایت‌های حداقلی دولتی از ناشرانی را که در عرصه‌ی بین‌المللی فعالیت می‌کنند، نبود مترجمانی که قابلیت ترجمه‌ی آثار ادبی به زبان مقصد را داشته باشند و مشکل عدم عضویت کپی‌رایت؛ و برخی دیگر از کارشناسان، رشد ترجمه‌ی کتاب‌هایی با موضوع سِحر و جادو و توجه مترجمان به این موضوع‌ها … و ضعف ترجمه و رعایت نکردن فارسی‌نویسی درست در برخی ترجمه‌ها و همچنین معرفی نکردن نویسنده‌ی اصلی کتاب‌ها را ازجمله موارد نامطلوب ادبیات کودک می‌دانند.
وی ادامه می‌دهد: اگرچه درزمینه‌ی شعر کودکان قدم‌های مهمی برداشته‌شده و عرصه‌ی ادبیات کودکان پیش‌دبستانی و دبستانی پربار بوده است، در مورد نوجوانان آثار مهم و پرطرفدار چندانی به وجود نیامده است … و به‌رغم گسترش استفاده از اینترنت و برپایی نمایشگاه‌های کتاب و حضور گسترده‌ی مردم در آنها، بازار کتاب همچنان از دسترس کودکان و نوجوانان قشرهای کم‌درآمد دور است.
راضیه اسماعیلی، نویسنده حوزه کودک به ایمنا می‌گوید: اولین پایگاه و جایگاه تشویق به مطالعه کتاب در بین کودکان، خانواده است و ازآنجاکه سبک، سرعت و نوع تجربه‌های زیستی امروز با دیروز بسیار متفاوت شده تولید آثار ادبی ویژه نسل نو از اهمیت و حساسیت خاصی برخوردار است.
وی ادامه می‌دهد: متأسفانه هنوز خانواده‌هایی هستند که دوران کودکی را به رسمیت نمی‌شناسند و حتی برخی مدیرانی در همین بخش به‌اصطلاح مدیریت می‌کنند که اصلاً ضرورت‌ها، اولویت‌ها و سیاست‌های ادبیات کودک و نوجوان را درک نمی‌کنند و باید به ادبیات کودک و نوجوان در کشور ایمان بیاوریم.
نویسنده حوزه کودک بابیان اینکه بازنشر بسیاری از کتاب‌های کودک و نوجوان باعث گسست تاریخی و فرهنگی بین نسل‌ها شده و رغبت را از کودک گرفته است، می‌گوید: باید به کیفیت محتوا و فرم، قطع و نوع کاغذ کتاب‌های کودک و نوجوان توجه عمیق‌تری کرد و باید از تجربه شخصیت‌های جهانی همچون آرتورکریستنسن درس بگیریم که درسرزمینی دورافتاده از ایران در سن بیست‌وسه‌سالگی اولین مقاله خود را درباره رستم، پهلوان ملی ایران منتشر کرد و تا پایان عمر با شور و شوق و عشق به فرهنگ و زبان فارسی مطالعات خودش را ادامه داد و استاد هوشنگ مرادی کرمانی یکی از دلایل موفقیتش توجه به همین ریشه‌های فرهنگی است.
وی تصریح میکند: کار نویسنده کودک بسیار دشوار است زیرا باید اشرافی علمی علاوه بر ادبیات به جامعه‌شناسی، روانشناسی، مردم‌شناسی، تاریخ و شناخت زمینه‌های فرهنگی و آگاهی از بن‌مایه‌هایی همچون افسانه‌ها و اسطوره‌ها هم داشته باشد.
لزوم توجه به موضوع و مخاطب در ادبیات کودک و نوجوانفاطمه ظهیری، کارشناس مسئول ادبی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به ایمنا می‌گوید: عنصری که ادبیات کودک و نوجوان را از ادبیات بزرگ‌سالان مجزا میکند درواقع موضوع و مخاطب ادبیات است چراکه در ادبیات کودک موضوع و مخاطب کودکان هستند یعنی در ابتدای امر ادبیات کودک و نوجوان باهدف خوانده شدن کودک و نوجوان نوشته می‌شود.
وی بابیان اینکه مفهوم کودک و نوجوان یک مفهوم قراردادی است، می‌افزاید: درواقع عامل اصلی که بین ادبیات کودک و بزرگ‌سال تفاوتی ایجاد میکند، وجود کودک و نوجوان به‌عنوان مخاطب است به طوری که محور اصلی ادبیات کودک و نوجوان، ویژگی‌ها وعلایق این گروه سنی است.
کارشناس مسئول ادبی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان تصریح میکند: زمانی که مفهوم دوران کودکی و نوجوانی به‌صورت امروزی شکل گرفت، درنتیجه ادبیات کودک و نوجوان نیز متولد شد این در حالی است که در دوران گذشته در جوامع غربی و کشور ایران مفهوم دوران کودکی و نوجوانی به معنای امروزی وجود نداشته است.
وی تأکید میکند: زمانی در دوران‌های گذشته، کودکان به‌محض اینکه دوران کودکی را طی می‌کردند وارد بازار کار می‌شدند و یک سری مسئولیت‌ها را به عهده می‌گرفتند تا آنجا که می‌توان گفت دوران نوجوانی به معنای امروزی وجود نداشت اگرچه در جوامع امروزی نگاه‌ها تغییر کردوتغییر نگاه‌ها نسبت به کودک و نوجوان متفاوت‌تر شد و این فرصت را برای بازی، شادی و طی کردن مراحل رشد کودک و نوجوان فراهم کرد که در دنیای امروزی باعث به وجود آمدن مفهوم دوران کودکی و نوجوانی شد.
ظهیری اضافه میکند: در ایران نیز، دورانی که منتهی به دوران مشروطیت بود تا حدودی رفاهی در خانواده‌ها اتفاق افتاد و دید خانواده‌ها تغییر کرد تا جایی که برای حقوق دوران کودکی و نوجوانی ارزش‌هایی قائل شدند و دیگر، کودکان و نوجوانان مجبور نبودند وارد بازار کار شوند و مسئولیت‌های اجتماعی به شکل گذشته به آنها واگذار نشد درنتیجه ازنظر اجتماعی مفهوم دوران کودکی و نوجوانی شکل گرفت و بعدازآن هم ادبیات کودک و نوجوان شکل پررنگ‌تری به خود گرفت.
قدمت کوتاه ادبیات کودک و نوجوان در کشوروی ادامه می‌دهد: نوشتن کتاب‌هایی که مختص گروه سنی کودک و نوجوان است از دوران مشروطیت آغاز شد که نشان می‌دهد ادبیات کودک و نوجوان نوعی از ادبیات محسوب می‌شود که شاخه جدیدی را ایجاد کرده و قدمت زیادی ندارد.
کارشناس مسئول ادبی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان بابیان اینکه ادبیات فارسی قدمت طولانی در کشور ایران دارد، می‌گوید: ما ادبیات کلاسیک قدری داریم اما ادبیات کودک و نوجوان ما، شاخه جدید و نوپایی است. اگرچه طی سالهای اخیر توجه ویژه‌ای به بحث کودک و نوجوان شده و کتاب‌های بسیاری در حوزه شعر، داستان و ترجمه برای کودکان به رشته تحریر درآمدهاست.
وی اضافه میکند: ویژگی خوبی که ما در ادبیات کودک و نوجوان امروز شاهد هستیم تألیف کتاب‌ها با محوریت مسائل علمی، دینی و مذهبی است که بسیار ارزشمند است به طوری که در سالهای اخیر، کتبی مختص آموزش علوم به گروه سنی کودک و نوجوان نوشته و در راستای افزایش حس دینی کودک و نوجوان منتشر می‌شود.
ظهیری می‌گوید: همچنین دایره المعارف‌های علمی بسیار ارزشمندی در حوزه کودک و نوجوان وجود دارد که به نظر، راه خوب و روشنی را پیش رفته این در حالی است که در دنیای امروز توجه به ادبیات کودک و نوجوان باعث تحریر کتاب‌های زیادی در این حوزه شده است و برای ما نیز بسیار ارزشمند است.
وی می‌افزاید: در خصوص کتاب‌های ترجمه، اقبال کودکان و نوجوانان از داستان‌های ترجمه خیلی بیشتر است و نویسندگان خارجی جسارت بیشتری در نوشتن داستان برای کودکان و نوجوانان دارند و خیلی بیشتر خود را به دنیای کودک و نوجوان امروز، نزدیک کرده‌اند. نویسندگان خارجی در راستای علایق و خواسته‌ها و ویژگی‌های روحی و روانی کودکان و نوجوانان قلم‌فرسایی می‌کنند و زبان ساده‌ای را برای نوشتن انتخاب می‌کنند تا آنجا که هیجانات لازم که یک نوجوان را میتواند جذب داستان کند را در آثار خوددارند.
کارشناس ادبی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان اضافه میکند: یکی از ویژگی‌هایی که در داستان‌های ترجمه به‌ویژه برای گروه سنی کودکان و نوجوانان وجود دارد و باعث جذب این گروه سنی می‌شود این است که به داستان‌های هیجانی و ترسناک بیشتر پرداخته‌شده است. گروه سنی کودکان و نوجوانان به خاطر ویژگی رفتاری و شخصیتی که دارند به داستان‌های ترسناک علاقه ویژه‌ای نشان می‌دهند و نویسندگان خارجی در راستای این موضوع گام برداشته به طوری که یکی از دلایل موفقیت نویسندگان خارجی به شمار می‌آید.
دلیل استقبال کودکان و نوجوانان از کتاب‌های ترجمهوی می‌افزاید: در داستان‌های ترجمه موردتوجه است، روابط خانوادگی است که بین اعضای خانواده وجود دارد و گاهی دچار چالش می‌شود و درنهایت به صلح و صفا ختم می‌شود. نکته بسیار مهم و قابل‌توجه در داستان‌های خارجی این‌گونه است که وقتی کتاب‌ها را مطالعه می‌کنیم به‌خوبی می‌توان درک کرد که یک زندگی در کنار ما در حال رخ دادن است و نشان می‌دهد چقدر این کتاب‌ها به دنیای کودک و نوجوان نزدیک هستند وزندگی افراد مختلف، علایق و سلیقه‌های مختلف و چالش‌هایی که بین اعضای خانواده وجود دارد به زبان ساده‌تری بیان می‌شوند.
ظهیری اظهار میکند: ادبیاتی که نویسندگان خارجی برای نوشتن داستان انتخاب کرده‌اند و صمیمیتی که در زبان داستان‌هایشان وجود دارد، باعث شده کودک و نوجوان امروز علاقه زیادی به داستان‌های ترجمه داشته باشند. در ایران نیز داستان‌های فانتزی، رئال و… برای گروه کودک و نوجوان نوشته می‌شود.
لزوم خروج از حیطه طبیعت‌گرایی در ادبیات کودک و نوجوانوی ادامه می‌دهد: در داستان‌ها و شعرهای کودک و نوجوان نیاز داریم به اینکه اشعار نویسندگان ما از حیطه طبیعت‌گرایی بیش‌ازاندازه دور شود، اگرچه کودک در مرحله بازآموزی و ارتباط با طبیعت قرار دارد اما وقتی شعرهای شعرا می‌خوانیم به‌وفور طبیعت‌گرایی در شعر امروز وجود دارد که به‌عنوان تکرار و آفت در شعرها تبدیل‌شده است.
کارشناس ادبی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان می‌افزاید: شعرای ما باید وارد مباحث خانوادگی و مهارت‌آموزی شوند و مهارت‌های رفتاری و اجتماعی را به زبان هنر به کودکان و نوجوانان بیاموزند این در حالی است که آینده ادبیات کودک و نوجوان را روشن می‌بینم چراکه حرکت خوبی در ایران صورت گرفته همین توجه ویژه به‌جایگاه کودک و نوجوان در دنیای امروز و اینکه برای این سنین کتاب‌های ویژه‌ای در زمینه‌های مختلف در حال انتشار است میتواند امیدوارکننده باشد و آینده خوب و روشنی را پیش رو خواهیم داشت.
وی طبیعت‌گرایی در شعر کودک را ازجمله نقاط ضعف در این حوزه عنوان میکند و در ادامه می‌گوید: نویسندگانی که در حوزه فانتزی کار می‌کنند سعی دارند داستان‌های پیچیده‌ای را بنویسند که این پیچیدگی نویسندگی گاهی مضر و مخل است تا جایی که موجب می‌شود کودک و نوجوان نتواند با داستان ارتباط برقرار کند، می‌طلبد محتوای داستان با ساده‌نویسی همراه باشد چراکه اگر سوژه‌ای که نویسنده انتخاب میکند سوژه هیجان‌انگیزی باشد به نظر همین امر میتواند نوجوان را جذب داستان کند و لازم نیست نویسندگان خود را در پیچیدگی فرم‌های داستانی قرار دهند چه‌بسا همین پیچیدگی باعث می‌شود کودک و نوجوان نتواند با کتاب‌هایی با پیچیدگی‌های فراوان ارتباط برقرار کند.
کد خبر 672283منبع: ایمنا
کلیدواژه: ادبیات کودک و نوجوان روز ملی ادبیات کودک و نوجوان ادبیات کودک و نوجوان مصطفی رحماندوست ادبیات کودکان روز ادبیات کودک و نوجوان آسیب شناسی ادبیات کودک و نوجوان ادبيات كودك و نوجوانان تاریخ ادبیات کودکان تاریخ ادبیات کودکان ایران وضعیت ادبیات کودک و نوجوان رمان ادبیات کودک و نوجوان بهترین کتاب های ادبیات کودک و نوجوان شهر شهروند کلانشهر مدیریت شهری کلانشهرهای جهان حقوق شهروندی نشاط اجتماعی فرهنگ شهروندی توسعه پایدار حکمرانی خوب اداره ارزان شهر شهرداری شهر خلاق ادبی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان ادبیات کودک و نوجوان ادبیات کودکان و نوجوان کودکان و نوجوانان داستان های ترجمه نویسندگان خارجی ادامه می دهد ادبیات کودک گروه سنی کودک داستان ها طبیعت گرایی حوزه ادبیات کتاب هایی حوزه کودک ویژگی ها ی ادبیات چالش ها کتاب ها بچه ها ی کتاب
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.imna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایمنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۱۷۷۰۵۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
پیگیری تولید برنامه های خلاق و پویا ویژه کودک ونوجوان
به گزارش خبر گزاری صداوسیما مرکز کرمان مدیر عامل کانون‌پرورش فکری کودکان و نوجوانان و معاون وزیر اموزش و پرورش در دیدار نماینده ولی فقیه در استان کرمان گفت : رهبرمعظم انقلاب به حوزه کودک و نوجوان وکانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان دقت ویژه ای دارند در طول سالهای گذشته دست اندکاران کانون در دیدار با رهبر معظم انقلاب توصیه های پیرامون کودک و نوجوان و اهمیت کانون دریافت کردند از جمله اینکه برنامه های خلاق و پویا ویژه انها طراحی شود و در دل انها بذر ایمان کاشته شود به همین منظور استفاده ار ابزار هنر میتواند در کانون بسیار موثر باسب محور فعالیتها در کانون کتابست.
علامتی با تاکید بر پیگیری سه سیاست از جمله رصد وبررسی سیاست مرکز محوری در سفر های استانی،حوزه دفاع مقدس بطور ویژه در این استان با حضور شهدای اخیر حمله تروریستی که ثلث انها کودک و نوجوان بودند و وجود مزار مطهر سردار سلیمانی مورد توجه است و برخی فعالیتهای فرهنگی در این خصوص شروع شده و پراکندگی و پهناور بودن استان ایجاب میکند متناسب با زیست بوم استان منطقه به منطقه برنامه ریزی کنیم که در تمام‌موارد ظرفیت روحانیت و امام‌جمعه ها بسیار اهمیت دارد.
بگفته وی یکی از محصولات ما فیلم بچه زرنگ‌است که ایدئولوژی حب وطن حس مسئولیت دارد و سیاست دیگر ما نوجوان‌محوریست و رمانها و فیلمهای نوجوان در دستور کار ماست.
در ادامه حجت الاسلام والمسلمین علیدادی سلیمانی نماینده ولی فقیه در استان افزود نظام تعلیم و تربیت در انسانها به گونه ایست که مربی همه کاره نیست و نمیتواند تمام بحث تربیت را یدک بکشد بنابراین حتما باید سهمی برای متربی قائل شد یعنی خودش پذیرش و اختیار داشته باشد ..
وی تاکید کرد:لازم است برای تربیت گروه سنی کودک و نوجوان همه ی ظرفیتها و امکانات تعلیم و تربیت بکار گرفته شود .
کد ویدیو دانلود فیلم اصلی
پخش زنده بازیهای فوتبال امروز جمعه ۷ اردیبهشت از تلویزیون + سایت آنتن و آپارات